Harem Cariyelerinin Musiki ve Seyirlik Oyunlardaki Eğitimleri (1677-1687)

Makale Türkçe Sosyal Bilimler× Tarih× Folklor× Osmanlı× Müzik× Eğitim× 17. yy×

Künye:

Yazarlar:

Dr. Günnaz Özmutlu Çaşkurlu Süleyman Demirel Üniversitesi Tarih Bölümü

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2014

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXXVIII

Sayı:

283

Sayfa Aralığı:

1034-1074

İçerik Dosyası:

İndirmek için tıklayınız

Web adresi:

http://drive.google.com/file/d/0B7liBn5XLsAfUkdGV0s5alBhRkE/view?pli=1

Operatör:

Zeynep Pakize Semiz

Güncelleyen:

Zeynep Pakize Semiz

Özet:

Bu çalışmanın amacı, Osmanlı saray haremindeki cariyelere verilen eğitimin bir yönü olan sanat eğitimi üzerinde durarak, harem yaşamı hakkında bilinmeyen bazı gerçekleri ortaya koymaya çalışmaktır. Arsiv belgelerine dayalı yapılan kronolojik sınırlama IV. Mehmed’in saltanatının son on yılını kapsamaktadır. IV. Mehmed dönemi saray hareminde, dışarıda eğitim görüp satın alınan veya yeteneklerine göre saray dışında çeşitli hocaların evlerinde eğitilerek tekrar saraya gönderilen çok sayıda cariyenin yetiştirildiği görülmektedir. Cariyelerin eğitimleri, gerek haremde gerekse hocalarının evlerinde, hocalarından birebir ya da gruplar halinde aldıkları derslerle gerçekleşmistir. Belgelerde, cariyelerin hocalarının isimleri, hangi sanatın ustası oldukları, aldıkları ücret ve nafakalar tespit edilebilmektedir Bu dönemde, haremde musiki alanında eğitim gören cariyelerin içinde, keman, kanun, tanbur, santur, çöğür, nefir, ney, musikar çalan sazende cariyelerin yanı sıra hanende cariyelerin olduğu da bilinmektedir. Cariyelerin hayal ve kukla oyunu başta olmak üzere bazı seyirlik oyunların eğitimini aldıkları da anlaşılmaktadır. Belgelerde, cariyelerin eğitimleri esnasında yapılan yeme-içme, giyim-kuşam ve muhtelif masraflarına ilişkin bilgilere de rastlanmaktadır. Sanat eğitimi alan cariyelerin tespiti, cariyeleri eğiten hocaların kimlikleri, eğitimin niteliği ve eğitim esnasında yapılan harcamalar göz önünde bulundurulduğunda, bu cariyelerin haremdeki konumları ve harem için ne derece önem arz ettikleri anlaşılabilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Saray Haremi, IV. Mehmed, Cariye, Musiki, Seyirlik Oyunlar.

***

Musical and Theatrical Arts Education of Ottoman Imperial Harem Cariyes (1677-1687)

The purpose of this paper is to establish a better understanding of the life in Ottoman Imperial Harem through a comprehensive study of art education given to the cariyes of the Sultan. The archival documents that form the backbone of this work concentrate on the last decade of the reign of Sultan Mehmed IV. They reveal that not only several cariyes who had already been educated in various arts were purchased but also talented cariyes were educated through private lessons or classes offered by famous artists of the time. The classes were not always held in the harem and some of the cariyes were sent to the houses of the artists. We identified the names and the expertise of the artists that educated the cariyes as well as the payments they received for their service from the archival documents. The cariyes that got music education were taught to play a large spectrum of musical instruments including keman, kanun, tanbur, santur, çöğür, nefir, ney and musikar as well as singing. We determined that the education was not limited to music since some of the cariyes were educated in theatrical arts such as puppet and shadow play. During our research we also encountered several documents regarding food, clothing and various expenses of the cariyes. Our findings about the content and the cost of the education given to the cariyes shed light on the statue of the cariyes in the Ottoman Harem.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Saray Haremi, IV. Mehmed, Cariye, Musiki, Seyirlik Oyunlar.

***

Musical and Theatrical Arts Education of Ottoman Imperial Harem Cariyes (1677-1687)

The purpose of this paper is to establish a better understanding of the life in Ottoman Imperial Harem through a comprehensive study of art education given to the cariyes of the Sultan. The archival documents that form the backbone of this work concentrate on the last decade of the reign of Sultan Mehmed IV. They reveal that not only several cariyes who had already been educated in various arts were purchased but also talented cariyes were educated through private lessons or classes offered by famous artists of the time. The classes were not always held in the harem and some of the cariyes were sent to the houses of the artists. We identified the names and the expertise of the artists that educated the cariyes as well as the payments they received for their service from the archival documents. The cariyes that got music education were taught to play a large spectrum of musical instruments including keman, kanun, tanbur, santur, çöğür, nefir, ney and musikar as well as singing. We determined that the education was not limited to music since some of the cariyes were educated in theatrical arts such as puppet and shadow play. During our research we also encountered several documents regarding food, clothing and various expenses of the cariyes. Our findings about the content and the cost of the education given to the cariyes shed light on the statue of the cariyes in the Ottoman Harem.

Bu eser henüz bir kaynakçada yer almıyor.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Charles Fonton

18. Yüzyılda Türk Müziği

İstanbul, 1987, .

Kitap Türkçe 18. yy Müzik

Bu Kitap

584 kez

görüntülendi.

Halil SAHİLLİOĞLU

“Onbeşinci Yüzyılın Sonu ile Onaltıncı Yüzyılın Başında Bursa'da Kölelerin Sosyal ve Ekonomik Hayattaki Yeri”

ODTÜ Gelişme Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

238 kez

görüntülendi.

Şevket PAMUK

İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 Yıllık Fiyatlar ve Ücretler, 1469-1998

Ankara, 2000, Devlet İstatistik Enstitüsü.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti Çağdaş Anadolu

Bu Kitap

52 kez

görüntülendi.

Ahmed Akgündüz

İslam Hukukunda Kölelik Cariyelik Müessesesi ve Osmanlı'da Harem

İstanbul, 2000, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları (OSAV).

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

90 kez

görüntülendi.

Lucienne Thys-Şenocak

Hatice Turhan Sultan, Osmanlı İmparatorluğu’nda Kadın Baniler

İstanbul, 2009, Kitap Yayınevi.

Kitap Türkçe Tarih Orta Doğu Balkan Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Kitap

40 kez

görüntülendi.

Özdemir Nutku

IV. Mehmet'in Edirne Şenliği (1675)

Ankara, 1987, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

40 kez

görüntülendi.

Metin And

Karagöz Üzerindeki Bilgilere Yeni Katkılar

İstanbul, 2005, Kitabevi.

Kitap Türkçe Mizah - Hiciv

Bu Kitap

37 kez

görüntülendi.

Mübahat S. Kütükoğlu

Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri

İstanbul, 1983, Türk Milli Kültür Vakfı Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

38 kez

görüntülendi.

Abdülkadir Özcan

Kânunnâme-i Âli Osman

İstanbul, 2003, Kitabevi Yayınları.

Kitap Türkçe 15. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

30 kez

görüntülendi.

Metin And

Osmanlı Tasvir Sanatları 1: Minyatür

İstanbul, 2014, Yapı Kredi Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Sanat Tarihi Osmanlı

Bu Kitap

24 kez

görüntülendi.

Şemseddin (Sami) Frashëri

Kâmûs-ı Türkî

Istanbul, 2014, Çağrı Yayınları.

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

25 kez

görüntülendi.

Abdülkadir Özcan

“Mehmed IV”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Makale

21 kez

görüntülendi.

Aziz ÇALIŞLAR

Tiyatro Ansiklopedisi

Ankara, 1995, Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

17 kez

görüntülendi.

T. Nejat ERALP

“Osmanlı'da Mehter”

Yeni Türkiye Dergisi.

Makale Türkçe Osmanlı

Bu Makale

13 kez

görüntülendi.

Yılmaz Öztuna

Büyük Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi

Ankara, 1990, Kültür Bakanlığı Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

18 kez

görüntülendi.

Mustafa CEZAR

Mufassal Osmanlı tarihi

İstanbul, 1960, Baha Matbaası.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

12 kez

görüntülendi.

Ahmet Refik Altınay

“Fatih Sultan Mehmed'in Fermanları”

Dârülfünûn Edebiyat Fakültesi Mecmuası.

Makale Osmanlıca Tarih 20. yy

Bu Makale

11 kez

görüntülendi.

Mehmet Zeki PAKALIN

Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü

İstanbul, 1971, Milli Eğitim Bakanlığı.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

13 kez

görüntülendi.

Bülent AKSOY

Geçmişin Musıki Mirasına Bakışla

İstanbul, 2008, Pan.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Cem BEHAR

Şeyhülislam'ın Müziği

istanbul, 2017-01-20, Yapı Kredi Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

7 kez

görüntülendi.

Hasan Tahsin FENDOĞLU

İslâm ve Osmanlı Hukukunda Kölelik ve Câriyelik - Kamu Hukuku Açısından Mukayeseli Bir İnceleme

İstanbul, 1996, Beyan Yay..

Kitap Türkçe

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Metin And

“Sanatçı Cariyeler”

Sanat Dünyamız.

Makale Türkçe

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Bülent AKSOY

Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlılarda Musiki

İstanbul, 2003, Pan Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Defterdar Sarı Mehmed Paşa

Zübde-i Vekaiyât

Ankara, 1995, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Reşat Ekrem Koçu

Türk Giyim Kuşam ve Süsleme Sözlüğü

Ankara, 1969, Sümerbank Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Genel Türk

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

Jean de THEVENOT

1655-1656'da Türkiye

İstanbul, 1978, Tercüman Yayınları.

Kitap İngilizce Osmanlı Anadolu 17. yy

Bu Kitap

7 kez

görüntülendi.

Lütfi YARBAŞ

Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nden Seçmeler

İzmir, 2006, İlya Yayınevi.

Kitap Türkçe Hikaye Anı - Gezi - Söyleşi Tarih Edebiyat

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Fahri Çetin Derin

Abdurrahman Abdi Paşa Vekayi'- Namesi

İstanbul, 2009, ÇAMLICA BASIM YAYIN.

Kitap Türkçe 14. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Leslie P. Peirce

Harem-i Hümayun Osmanlı İmparatorluğu'nda Hükümranlık ve Kadınlar

İstanbul, 1998, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Yeni Çağ Orta Çağ Tarih Osmanlı

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Mehmet ARSLAN

Türk Edebiyatında Manzum Surnameler : Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikler

Ankara, 1999, Atatürk Kültür Merkezi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Vehbî .

Surname

Ankara, 2008, Kabalcı Yayınları.

Kitap Türkçe 18. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Santuri Ali UFKİ

Albertus Bobovius ya da Santuri Ali Ufki Bey'in Anıları Topkapı Sarayı'nda Yaşam

İstanbul, 2002, .

Kitap Türkçe Ders Kitabı - Yardımcı Ders Kitabı Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı

Ankara, 1984, Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Kitap Türkçe 18. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

“Osmanlılar Zamanında Saraylarda Musiki Hayatı”

Makale Türkçe

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Cem BEHAR

Musikiden Müziğe

İstanbul, 2005, Yapı Kredi Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Nuri Akbayar

Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi

İstanbul, 2003, Kültür Bakanlığı Ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.

Kitap Türkçe Tarih Ansiklopedi

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Henry George FARMER

On Yedinci Yüzyılda Türk Çalgıları

Ankara, 1999, TC. Kültür Bakanlığı.

Kitap Türkçe Müzik

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Nebver Gürsu

Türk Dokumacılık Sanatı-Çağlar Boyu Desenler

İstanbul, 1988, Redhouse Yayınevi.

Kitap Türkçe Folklor

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

James Redhouse

Turkish and English Lexicon

İstanbul , 1992, Çağrı Yayınları.

Kitap Türkçe İngilizce Sözlük

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Robert WITHERS

Büyük Efendi’nin Sarayı

İstanbul, 2010, Yeditepe Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Dürrüşehvar DUYURAN

Topkapı Sarayındaki Tasvirleriyle Karagöz

İstanbul, 2000, Arkeoloji Ve Sanat Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Metin And

Kırk Gün Kırk Gece

İstanbul, 1959, Taç Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Cem BEHAR

Aşk Olmayınca Meşk Olmaz Geleneksel Osmanlı

Ankara, 2003, Yapı Kredi Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Joseph von Hammer-Purgstall

Büyük Osmanlı Tarihi

İstanbul, 2010, Milliyet Yayınları.

Kitap Türkçe Sosyal Bilimler Tarih

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Cem BEHAR

Ali Ufkî ve Mezmurlar

İstanbul, 1990, Pan Yayıncılık.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Mehmet KANAR

Osmanlı Türkçesi Sözlüğü

İstanbul, 2009, Say Yayınları.

Kitap Osmanlıca Türkçe Sözlük Edebiyat

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Hilal KAZAN

XV ve XVI. Asırlarda Osmanlı Sarayının Sanatı Himayesi

, 2007, DOKTORA.

Tez Türkçe Tarih Folklor

Bu Tez

0 kez

görüntülendi.

Agâh Sırrı LEVEND

Nabi’nin Sûrnamesi

İstanbul, 1944, İnkılâp Kitabevi.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Robert BRAGNER

Atlaslar Atlası: Pamuklu, Yün ve İpek Kumaş Koleksiyonu,

İstanbul, 1993, Yapı Kredi Yayınları.

Kitap Türkçe Folklor

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Fehmi YILMAZ

Osmanlı Tarih Sözlüğü

İstanbul, 2010, Bilimevi Basın Yayın.

Kitap Osmanlıca Türkçe Tarih Sözlük Edebiyat

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

A.Songül KARAHASANOĞLU

“Osmanlı Dönemi Halk Müziği Örneklerine Bir Bakış”

Osmanlı-,Kültür ve Sanat.

Makale Türkçe

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Sadun AKSÜT

Türk Musikîsinin 100 Bestekârı

İstanbul, 1993, İnkılap Kitabevi.

Kitap Türkçe Müzik

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Refik Ahmet Sevengil

İstanbul Nasıl Eğleniyordu?

İstanbul, 1990, İletişim Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Mary Wortley MONTAGU

Turkish Embassy Letters

London, 1993, Pickering.

Kitap İngilizce Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Cinuçen TANRIKORUR

Osmanlı Dönemi Türk Musikisi

İstanbul, 2005, Dergah Yayınları.

Kitap Türkçe 13. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Abdülkadir Özcan

“Merzifonlu Kara Mustafa Paşa”

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt: 36.

Makale

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Bu eserin aldığı atıf bulunmuyor.

Eser istatistikleri yükleniyor...