Çin Elçisi Chang Ch'ien'in Seyahatnamesine Göre Orta Asya'daki Etnik Gruplar

Tez Türkçe Tarih× Sosyoloji×

Künye:

Yazarlar:

Nuraniye Hidayet EKREM

Ekle

Danışmanlar:

Özkan İZGİ

Ekle

Yayın Yılı:

1999

Yayın Yeri:

Ankara

Seviye:

DOKTORA

Kurum:

Hacettepe Üniversitesi

Bölüm:

Tarih Anabilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Nagehan Doğan

Güncelleyen:

Tayfun Demirhan

Özet:

Han Sülalesi, büyük bir tehlike haline gelen Hun akınlarını önlemek ve Ilımların müttefiklerini kendi safına çekmek maksadı ile iki defa Chang Ch'ien'i elçi olarak Batı Bölgeleri'ne (Orta Asya'ya) göndermiştir. Chang Ch'ien ilk defa Yüeh- chih'lerle (M.Ö. 139-M.Ö. 126), ikinci defa Wu-sun'larla (M.Ö. 119-M.Ö 115) ittifak kurarak Hunlara karşı ortak bir saldın düzenlemek amacı ile gönderilmiştir. Chang Ch'ien seyahatnamesi, onun memleketine geri dönünce Han Sülâlesi İmparatoruna sunduğu gezi raporundan oluşmaktadır. Bu raporda adı geçen Ta Yüeh-chih, Wu-sun, K'ang-chü gibi topluluklar, Ta Yüan, An-hsi, Ta Hsia, Yan- tsai, T'iao-chih gibi memleketlerin coğrafî mevkî, sınırlan, Çin'den uzaklığı, hayvancılıkla ya da tanmla uğraştıklan, ürünleri, siyasal durumlan, silahlan, akarsulan, madenleri, örf ve adetleri, ticarî durumlan, komşu ülkelerle ve özellikle Hunlarla olan ilişkileri üzerinde durulmuştur. F. Hirth (1917), John R. Gardiner-Garden (1986) gibi araştırmacılar Chang Ch'ien'in seyehatnamesi üzerinde çalışmışlardır. F. Hirth, The Story Of Chang- k 'ien, China 's Pioneer In Western Asia konulu çalışmasında; Shih-chi, "Ta-yüan Monografisinin İngilizce tercümesini yapmış ve bazı yer, topluluk ve devlet adlanın izahetmiş, ancak bazı bilim adamlanrun görüflerine yer vermekten öteye gitmemiştir. John R. Gardiner-Garden, Chang Ch'ien and Central Asian Etnography konulu çalışmasında kendisinin de belirttiği gibi, Greko-Baktria kırallığının yıkılışı dünya tarihinde Batılı (Yunan) ve Uzak Doğu (Çin) kaynaklanılın ikisinde de kaydedilen vaka olmasından dolayı ve göçebelerin Greko- Ill Baktria krallığını yıkmaları ile ilgili zengin kaynaklara rastlanabileceği açısından incelemiştir. Dolayısıyla, Gardiner-Garden, belirli konulara ağırlık verirken, Chang Ch'ien'in raporunu esas alarak bir bütünlük içinde araştırmadığı gibi raporda yer alan An-hsi ve T'iao-chih gibi maddelere yer vermemiştir. Çin Elçisi Chang Ch'ien 'in Seyahatnamesi 'ne Göre Eski Orta Asya 'daki Etnik Gruplar konulu bu çalışmamızda, raporda yer alan memleket ve topluluklar üzerene incelemeler yaptık. Ayrıca Chang Ch'ien raporunda adı geçen kavim, yer, devlet isimlerini Yunan kaynaklan ile ve batılı araştırmacıların araştırma sonuçlan ile de kontrol etmeye çalıştık. Böylece yukanda adı geçen topluluklar ve devlet üzerinde yeni sonuç ve tahminlerde bulunmaya gayret ettik.

Han Sülalesi, büyük bir tehlike haline gelen Hun akınlarını önlemek ve Ilımların müttefiklerini kendi safına çekmek maksadı ile iki defa Chang Ch'ien'i elçi olarak Batı Bölgeleri'ne (Orta Asya'ya) göndermiştir. Chang Ch'ien ilk defa Yüeh- chih'lerle (M.Ö. 139-M.Ö. 126), ikinci defa Wu-sun'larla (M.Ö. 119-M.Ö 115) ittifak kurarak Hunlara karşı ortak bir saldın düzenlemek amacı ile gönderilmiştir. Chang Ch'ien seyahatnamesi, onun memleketine geri dönünce Han Sülâlesi İmparatoruna sunduğu gezi raporundan oluşmaktadır. Bu raporda adı geçen Ta Yüeh-chih, Wu-sun, K'ang-chü gibi topluluklar, Ta Yüan, An-hsi, Ta Hsia, Yan- tsai, T'iao-chih gibi memleketlerin coğrafî mevkî, sınırlan, Çin'den uzaklığı, hayvancılıkla ya da tanmla uğraştıklan, ürünleri, siyasal durumlan, silahlan, akarsulan, madenleri, örf ve adetleri, ticarî durumlan, komşu ülkelerle ve özellikle Hunlarla olan ilişkileri üzerinde durulmuştur. F. Hirth (1917), John R. Gardiner-Garden (1986) gibi araştırmacılar Chang Ch'ien'in seyehatnamesi üzerinde çalışmışlardır. F. Hirth, The Story Of Chang- k 'ien, China 's Pioneer In Western Asia konulu çalışmasında; Shih-chi, "Ta-yüan Monografisinin İngilizce tercümesini yapmış ve bazı yer, topluluk ve devlet adlanın izahetmiş, ancak bazı bilim adamlanrun görüflerine yer vermekten öteye gitmemiştir. John R. Gardiner-Garden, Chang Ch'ien and Central Asian Etnography konulu çalışmasında kendisinin de belirttiği gibi, Greko-Baktria kırallığının yıkılışı dünya tarihinde Batılı (Yunan) ve Uzak Doğu (Çin) kaynaklanılın ikisinde de kaydedilen vaka olmasından dolayı ve göçebelerin Greko-Ill Baktria krallığını yıkmaları ile ilgili zengin kaynaklara rastlanabileceği açısından incelemiştir. Dolayısıyla, Gardiner-Garden, belirli konulara ağırlık verirken, Chang Ch'ien'in raporunu esas alarak bir bütünlük içinde araştırmadığı gibi raporda yer alan An-hsi ve T'iao-chih gibi maddelere yer vermemiştir. Çin Elçisi Chang Ch'ien 'in Seyahatnamesi 'ne Göre Eski Orta Asya 'daki Etnik Gruplar konulu bu çalışmamızda, raporda yer alan memleket ve topluluklar üzerene incelemeler yaptık. Ayrıca Chang Ch'ien raporunda adı geçen kavim, yer, devlet isimlerini Yunan kaynaklan ile ve batılı araştırmacıların araştırma sonuçlan ile de kontrol etmeye çalıştık. Böylece yukanda adı geçen topluluklar ve devlet üzerinde yeni sonuç ve tahminlerde bulunmaya gayret ettik.