XVI. Yüzyıl Çerkeş Kazası Köylerinin Lokalizasyonu ve Toponomik Analizi

Tarihi coğrafya çalışmalarında geçmiş dönem yerleşmelerinin
tespiti (lokalizasyonu) oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Arşiv
kaynaklarında yer alan yerleşme adlarının hem okunuşu hem de söz
konusu yerleşme ve buna bağlı olan köy, çiftlik, mezraa, kışlak, yayla
vb. yer/nokta tespitini yapmak bir takım güçlükleri de beraberinde
getirmektedir. Özellikle çalışma dönemi günümüzden geriye gittikçe bu
durum daha da zorlaşabilmektedir. Zaman içinde yerleşmeler
terkedilmekte veya isimleri değiştirilmekte yerine yeni isimler verilmekte
ve zamanla eski isim tamamen ortadan kalkmaktadır. Bazen bu isimler
o yerleşmenin yerel halkı tarafından (hem yeni hem de eski adı)
bilinmekte olduğu gibi bazende geçen zamanın uzunluğuna bağlı olarak
söz konusu eski isimler tamamen unutulabilmektedir. Yerleşme
tarihinin ortaya konulması açısından yerleşmelerin lokalizasyonu ve
eski isimleri oldukça önemlidir. Çünkü geçmiş dönemde verilen bu yer
adları o mekanla ilgili olarak çeşitli bilgiler verdiği gibi yaşadığı
dönüşümün ortaya konması ile ilgili de olabilmektedir. İşte bu
çalışmada da 1530 yılı Çerkeş Kazası tahrir defterinde yer alan
yerleşmelerin lokalizasyonu yapılmıştır. Bu lokalizasyon çalışmasını
tamamlayıcı nitelikte olarak, söz konusu yerleşme adlarının toponimik
analizi de yapılmıştır. Yer adlarının toponimik analizi sayesinde, bu
yerlerin hem Türkçedeki hem Anadolu yer adları arasındaki anlamsal,
biçimsel ve kökensel mahiyetleri aydınlatılmaya çalışılmıştır. Toponimik
tahlile tâbi tutulan köy adları Çerkeş’in sosyo-kültürel yapısı hakkında
ipuçları vermektedir.