Ulema, Göç Ve Devlet: Kırım Harbi’nden Sonra Osmanlı Ülkesine Göç Eden Ulemanın İskânına Dair Bazı Bilgiler

Yıllarca yaşadığı topraklardan göç ettirilmek, insanoğlunun yaşamı süresince
karşılaşabileceği en talihsiz olaylardan birisidir. Bu çalışmadaki anlamıyla göç; her
türlü askerî, ekonomik ve kültürel baskıya maruz kalan insanların başvuracakları en
son çarelerden birisidir. Çünkü göçerken hatıralarından başka bir de taşınabilir
mal varlıklarını yanlarına alabilme imkânı bulunan insanlar geride bunlardan daha
fazlasını bırakırlar.
Altı asır gibi uzun bir tarih ve üç kıta gibi geniş bir coğrafyaya sahip olan
Osmanlı Đmparatorluğu da göç hadisesi ile sık sık karşılaşmak durumunda kalmıştır.
Ancak söz konusu karşılaşma hiçbir zaman Kırım Harbi’nden (1853–1856) sonraki
kadar sık yaşanmamıştır. Harpten sonra Kafkasya ve Balkanlar’dan doğru başlayan
göç dalgası, hâlihazırdaki sıkıntılarla boğuşmakta olan imparatorluk idarecileri için
ayrıca mesai, çaba ve para sarfını gerektiren yeni bir mesele haline alacaktır.
Đşte bu çalışmada, bazı örnek hadiselerden hareketle Kırım Harbi sonrasında
Osmanlı ülkesine sığınan muhacirler arasında bulunan ulema sınıfının imparatorluk
sınırları içerisinde yerleştirilmelerinde nasıl bir yöntemin izlenildiği ve kendilerine
ne tür yardımlarda bulunulduğu açıklanmaya çalışılacaktır. Ayrıca bu süreçte karşılaşılan güçlüklere de dikkat çekilecektir. Đmam, şeyh, müftü gibi ilmiyeye
mensup zümrelerden başka daha ziyade müderrislerin inceleneceği bu çalışmada
son olarak muhacir ulemanın Osmanlı toplumsal ve kültürel yaşamına nasıl bir
katkıda bulunmuş olduklarına da değinilecektir.

Yıllarca yaşadığı topraklardan göç ettirilmek, insanoğlunun yaşamı süresince 
karşılaşabileceği en talihsiz olaylardan birisidir. Bu çalışmadaki anlamıyla göç; her 
türlü askerî, ekonomik ve kültürel baskıya maruz kalan insanların başvuracakları en 
son çarelerden birisidir. Çünkü göçerken hatıralarından başka bir de taşınabilir 
mal varlıklarını yanlarına alabilme imkânı bulunan insanlar geride bunlardan daha 
fazlasını bırakırlar. 
Altı asır gibi uzun bir tarih ve üç kıta gibi geniş bir coğrafyaya sahip olan 
Osmanlı Đmparatorluğu da göç hadisesi ile sık sık karşılaşmak durumunda kalmıştır. 
Ancak söz konusu karşılaşma hiçbir zaman Kırım Harbi’nden (1853–1856) sonraki 
kadar sık yaşanmamıştır. Harpten sonra Kafkasya ve Balkanlar’dan doğru başlayan 
göç dalgası, hâlihazırdaki sıkıntılarla boğuşmakta olan imparatorluk idarecileri için 
ayrıca mesai, çaba ve para sarfını gerektiren yeni bir mesele haline alacaktır. 
Đşte bu çalışmada, bazı örnek hadiselerden hareketle Kırım Harbi sonrasında 
Osmanlı ülkesine sığınan muhacirler arasında bulunan ulema sınıfının imparatorluk 
sınırları içerisinde yerleştirilmelerinde nasıl bir yöntemin izlenildiği ve kendilerine 
ne tür yardımlarda bulunulduğu açıklanmaya çalışılacaktır. Ayrıca bu süreçte karşılaşılan güçlüklere de dikkat çekilecektir. Đmam, şeyh, müftü gibi ilmiyeye 
mensup zümrelerden başka daha ziyade müderrislerin inceleneceği bu çalışmada 
son olarak muhacir ulemanın Osmanlı toplumsal ve kültürel yaşamına nasıl bir 
katkıda bulunmuş olduklarına da değinilecektir.